Rozwój płodu
I miesiąc
Do zapłodnienia dochodzi, gdy komórka jajowa, uwolniona w fazie owulacji cyklu miesiączkowego, spotka się (zazwyczaj w 1/3 górnej części jajowodu) z wnikającym do niej plemnikiem. Wewnątrz komórki jajowej dochodzi do spotkania się materiału genetycznego pochodzącego od kobiety i mężczyzny. Jest to sekwencja jedyna w swoim rodzaju, niepowtarzalna i nie do podrobienia. Na powierzchni komórki jajowej uaktywniają się mechanizmy zapobiegające wnikaniu kolejnych plemników. Rozpoczynają się pierwsze podziały komórkowe. Zarodek wędruje w dal jajowodu w kierunku jamy macicy, musi zdążyć na czas, aby przygotowana (w drugiej fazie cyklu miesiączkowego) śluzówka macicy nie zaczęła się złuszczać w trakcie miesiączki. Zarodek aktywnie wnika w błonę śluzową macicy, która będzie jego domem przez najbliższe 9 miesięcy. Do końca 3 tygodnia formują się tzw. listki zarodkowe, czyli grupy komórek, z których będą powstawać konkretne narządy.
II miesiąc
Pod koniec 4 tygodnia ciąży wielkość zarodka wynosi już ok. 5 mm. Pojawiają się zawiązki kończyn, płuc, tchawicy, wątroby, trzustki oraz nerek: obecne są już pęcherzyki mózgowe (waz z zawiązkami narządów wzroku i słuchu).
Jedną z pierwszych funkcji młodego organizmu jest bicie serca. Około 3 tygodnia życia pojawia się rytm, który będzie mu towarzyszył już do końca. Od 6. tygodnia można to zaobserwować w badaniu USG. Dziecko zaczyna już także tworzyć własne krwinki.
5 tydzień to okres, kiedy formuje się twarz. Jej niepowtarzalne rysy będą tworzyć się jeszcze do końca 2 miesiąca. Na zawiązkach kończyn widać już dłonie i stopy. Narządy ulegają dalszemu różnicowaniu – powstają płaty płuc, serce dzieli się na przedsionki i komory; obecne są także zawiązki gruczołów płciowych. Formuje się kora mózgowa. Oczy mają już soczewki, uszy- małżowiny, utworzone jest już ucho wewnętrzne. Pojawiają się także nowe rodzaje tkanek – mięśniowa oraz chrzęstna. 6 – tygodniowe dziecko ma już palce dłoni i stóp. Obecne są także powieki, serce jest w pełni uformowane. Można rejestrować pracę mózgu. Zaczyna funkcjonować system odpornościowy (organizm produkuje limfocyty). Pojawiają się pierwsze ruchy. Rozpoczyna się także proces kostnienia kości czaszki.
III miesiąc
Twoje maleństwo wyglądem przypomina już miniaturę człowieka dorosłego, choć naturalnie inne są jego proporcje: głowa stanowi ok. połowy długości ciała; twarz ma już swoje niepowtarzalne rysy; powieki są zamknięte, jakby dziecko ciągle spało. Całe jego ciało pokrywa meszek płodowy: palce dłoni i stóp mają już paznokcie; w drogach oddechowych są struny głosowe, których kształt kiedyś w przyszłości warunkował będzie tembr głosu. Rozpoczyna się także czynność hormonalna – pod wpływem własnych hormonów kształtuje się mózg dziecka, inaczej w przypadku chłopców i dziewczynek. Nerki działają już, wytwarzając mocz. Skóra dziecka staje się wrażliwa na dotyk. Pojawiają się także kubki smakowe. Dziecko trenuje swoje mięśnie – choć na razie jego ruchy nie są wyczuwalne dla matki, ono nie próżnuje: macha rączkami i nóżkami, obraca głowę, zamyka i otwiera pięść, czasem wydaje się jakby ziewało lub marszczyło czoło. Zauważalna jest również praca mięśni oddechowych; pojawia się drugi z najważniejszych rytmów życia – ruchy oddechowe. Dziecko jest zawieszone w “basenie” stworzonym przez worek owodniowy wypełniony wodami płodowymi. Przez sznur pępowiny i łożysko czerpie z krążenia mamy tlen i niezbędne substancje odżywcze oraz pozbywa się niepotrzebnych produktów przemiany materii. Także tą drogą “informujesz” dziecko o twoich nastrojach i emocjach. Dlatego tak ważne jest, abyś dbała o swoją higienę psychiczną – obcowała z pięknem, była odprężona, wypoczęta, unikała sytuacji powodujących zdenerwowanie.
IV miesiąc
Malec w 16 tygodniu waży ok. 150-200 g i ma już ok. 10-12 cm długości. Intensywnie kostnieje jego szkielet pojawiają się także szpary stawowe. Kolor jego ciałka staje się różowy to znaczy, że jego krążenie rozwija się coraz lepiej. Obecne są już zewnętrzne narządy płciowe. Około 17 tygodnia zaczyna ćwiczyć ruchy ssania, wkładając palec do buzi, a także połyka wody płodowe. W ten sposób przygotowuje się już do samodzielnego jedzenia. Prawdopodobnie pod koniec tego miesiąca poczujesz, jak Twoje dziecko fika koziołki, swobodnie poruszając się w rosnącej przestrzeni.
Od 16 tygodnia ciąży szpik przejmuje czynność krwiotwórczą. W jelicie dziecka jest już obecna smółka. Mózg ma już okresy snu i czuwania. Paluszki posiadają niepowtarzalny wzór lini papilarnych. Rosną brwi, rzęsy, a także włoski na głowie.
Czteromiesięczne dziecko ma działające prawie wszystkie narządy zmysłów. Czuje także smak połykanych przez siebie wód płodowych. Reaguje na światło. Ponieważ widzenie jest dla niego nowym doznaniem, może zareagować strachem na silne źródło światła – przyspieszyć czynność serca lub wykonać gwałtowny ruch. Dziecko już słyszy, choć niewyraźnie, ponieważ jego ucho wewnętrzne wypełnione jest płynem. Słyszy bicie Twojego serca.
V miesiąc
Dziecko waży już ok. 400 g i mierzy ok. 20 cm. Gruczoły łojowe na skórze produkują maź płodową, która sprawa, że ciało dziecka jest “wodoszczelne”, odporne na rozmiękanie.
Zewnętrzne narządy płciowe są już bardzo dobrze widoczne. Słyszy coraz więcej dźwięków. To czas, żeby otaczać malca światem przyjaznych dźwięków; rozmawiać z nim, śpiewać mu, słuchać dobrej muzyki. Dziecko będzie ją rozpoznawało po narodzinach.
VI miesiąc
Twoje dziecko otwiera już oczy! Dziecko ma zawiązki zębów mlecznych; tworzą się także zawiązki stałych. W całym kośćcu nadał trwa proces mineralizacji. Szczególnie zadziwiające jest szybkie dojrzewanie układu nerwowego. Już w 6. miesiącu pojawiają się odruchy noworodkowe – automatyzmy ruchowe. Są one atawizmami – pozostałością po przodkach w procesie ewolucji – umożliwiają przyszłe funkcje życiowe. Należą do nich odruch ssania, połykania, chwytania a także tzw. odruch Moro- reakcja na przestrach. Widzisz więc, że Twój malec nie próżnuje – intensywnie przygotowuje się do życia poza Twoim łonem.
VII miesiąc
Dziecko wygląda coraz bardziej jak noworodek – jago policzki są okrągłe i pulchne. To wynik wyrobionych mocno przez odruch ssania mięśni żwaczy, jak również gromadzącej się obrębie całego ciała podskórnej tkanki tłuszczowej. Tłuszcz pełnić będzie bardzo ważną rolę po narodzinach – jest dobrym izolatorem od chłodniejszego otoczenia, gdy maluch nie będzie miał już stałej temperatury wewnątrz ciała mamy. Stanowi też rezerwę energii na okres poporodowy, kiedy trawienie nie jest jeszcze do końca sprawne.
U chłopców jądra znajdują się w kanale pachwinowym. Jajniki dziewczynek dawno produkują własne hormony i zawierają wszystkie komórki rozrodcze, które w przyszłości uwalnianie będą
podczas cykli miesiączkowych jako komórki jajowe.
Twoje dziecko ma już pamięć. Bardzo prawdopodobne jest, że po narodzinach będzie reagować np. na muzykę czy głosy, które zna z życia łonowego. W tym miesiącu można też juz obserwować tzw. faze snu REM- tę, w której miewamy marzenia senne; służy ona prawdopodobnie do porządkowania procesów pamięciowych i świadczy o coraz bogatszym życiu psychicznym małego człowieka.
VIII miesiąc
Pod koniec tego miesiąca dziecko mierzy już ok. 45 cm, zaś waży ok. 2,5 kg. Zmienia się charakter ruchów dziecka. Nie fika już ono koziołków, nie kopie z takich rozmachem, bo po prostu nie ma już na to miejsca. Zazwyczaj ustawia się w pozycji jak do porodu tzn. głową w dół. Płyn owodniowy osiąga w tym miesiącu największą objętość, ok. 1-1,5 l. Daje on dziecku na tylko odpowiednie środowisko życia, ale bierze też udział w procesach przemiany materii i w procesach odpornościowych. Dziecko połyka 0,5 l płynu na dobę.
Płuca w tym okresie życia są najmniej przygotowane do samodzielnego funkcjonowania. Choć cały czas rośnie liczba pęcherzyków płucnych, to nie ma w nich wystarczającej ilości substancji, zwanej surfaktantem. Dzięki surfaktantowi pęcherzyki płucne nie zapadają się ani nie sklejają ze sobą podczas wydechu. Gdyby doszło do porodu przedwczesnego, istnieje groźba zaburzeń oddychania, związanych z niedoborem tej substancji.
IX miesiąc
To okres ostatecznych przygotowań do narodzin. Nie wiadomo, jaki konkretnie sygnał rozpoczyna poród. Warto sobie jednak zdać sprawę, że ten moment to jeden z najważniejszych egzaminów życiowych. Po urodzeniu dwa najważniejsze układy – oddechowy i krążenia – muszą dostroić się do nowych warunków. Pęcherzyki płucne, wypełnione dotychczas płynem będą rozprężać się i kurczyć w środowisku powietrznym. Sprostać muszą samodzielnej wymianie gazowej i ochronie przed zarazkami. Krew, która do tej pory prawie całkowicie omijała płuca, pobiera teraz z nich ten. W sposób gwałtowny zamykają się fizjologiczne miejsca przecieku między krążeniem obwodowym a płucnym. Twoje dziecko zaczyna więc żyć “na własną rękę” choć oczywiście po narodzinach nadal będzie bardzo zależne od rodziców. Na całkowitą samodzielność trzeba będzie poczekać jeszcze wiele lat.
