Pierwszy kontakt
Kontakt skóra do skóry
polega na położeniu nagiego noworodka na nagim ciele mamy. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca rozpoczęcie kontaktu skóra do skóry natychmiast po narodzinach, w ciągu pierwszych 5 minut. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia obowiązującym od 2011 roku, kontakt mamy z dzieckiem powinien nastąpić bezpośrednio po porodzie, o ile nie ma przeciwwskazań medycznych. Jak zostało określone w rozporządzeniu, kobiecie i dziecku należy umożliwić nieprzerwany kontakt, trwający co najmniej dwie godziny po porodzie. W tym czasie personel medyczny powinien zachęcać mamę do rozpoznania momentu, kiedy dziecko jest gotowe do ssania piersi.
- Lepsza adaptacja do nowych warunków i mniejszy stres dla dziecka – kontakt skóra do skóry sprawia, że dziecko szybciej adaptuje się do życia w nowym środowisku. Inna temperatura, światło, nowe dźwięki dostarczają mu wielu nowych bodźców. Ciepło i dotyk mamy, jej znajomy zapach, głos i bicie serca dają mu poczucie bezpieczeństwa, pozwalają oswoić się z nową rzeczywistością i minimalizują stres związany z porodem.
- Noworodek kolonizuje się florą bakteryjną mamy – wraz z chwilą narodzin dziecko trafia w świat drobnoustrojów. To istotne w jaki sposób powstaje u dziecka flora bakteryjna jelit w pierwszych godzinach po porodzie. Flora bakteryjna jelit to silna bariera chroniąca przed dużą ilością patogennych bakterii. Jest też konieczna do rozkładania toksyn i wytwarzania witamin. Odgrywa również bardzo ważną rolę w rozwoju i dojrzewaniu systemu odpornościowego. Noworodek położony tuż po narodzinach na piersi mamy kolonizowany jest bezpieczną dla niego florą bakteryjną mamy, a nie florą szpitala. Zapewnia mu to ochronę przed bakteriami szpitalnymi.
- Najlepsze warunki do termoregulacji – nagie ciało mamy ogrzewa dziecko. Nie bez powodu mówi się, że matka to najlepszy inkubator. Nagi maluszek położony na ciele mamy zostanie osuszony i przykryty pieluszkami, co dodatkowo ochrania przed zmarznięciem. Kontakt skóra do skóry zapewnia dziecku optymalną temperaturę i zmniejsza ryzyko wychłodzenia organizmu. Poza temperaturą, STS umożliwia też ustabilizowanie po porodzie podstawowych oznak życiowych, takich jak puls, ciśnienie krwi, oddech.
- Dobry start w karmieniu piersią – kontakt skóra do skóry sprzyja rozwojowi laktacji. Położenie nagiego noworodka na piersi mamy powoduje wyrzut prolaktyny i oksytocyny – hormonów odpowiedzialnych za produkcję mleka. Pierwszego karmienia nie trzeba przyspieszać. Noworodek położony na brzuchu mamy potrafi sam pełzać w kierunku brodawki i zacząć ją ssać (to dzięki zapachowi wytwarzanemu przez gruczoły wokół brodawek, podobnemu do zapachu wód płodowych). Dziecko samodzielnie odpycha się stopami i nogami i wędruje do piersi. Jego odruch ssania jest najsilniejszy w ciągu pierwszych dwóch godzin od urodzenia. Ingerowanie w tak instynktowne, naturalne zachowanie jest zbędne. Badania wykazały, że wczesny kontakt zwiększa szanse na długie karmienie piersią. STS daje też dziecku możliwość, aby jak najszybciej zacząć czerpać z dobroczynnych właściwości siary – pierwszego kobiecego pokarmu, który zawiera m.in. przeciwciała odpornościowe. Spójrz, jak noworodek przemieszcza się w kierunku piersi:
- Mniej płaczu – z badań wynika, że dzieci, które miały wczesny kontakt z mamą, płaczą krócej i rzadziej.
- Wzmocnienie więzi – tworzenie więzi ma swoje podstawy fizjologiczne. Po porodzie matka i dziecko znajdują się pod wpływem unikalnej mieszanki hormonów – oksytocyny (tzw. hormon miłości), prolaktyny, endorfin i adrenaliny, które sprawiają, że między nimi tworzy się więź. Kontakt skóra do skóry umożliwia zaspokojenie potrzeby bliskości zarówno mamy, jak i dziecka i wzmacnia więź emocjonalną.
- Wsparcie kompetencji rodziców – badania dowiodły, że matki mające wczesny kontakt z dzieckiem w trzecim dniu po porodzie wykazują mniejszy lęk, większą wiarę we własne siły i większą zdolność do samodzielnej opieki nad dzieckiem. Wyniki badań sugerują, że kobiety, które po porodzie spędzają czas ze swoimi dziećmi w kontakcie skóra do skóry, lepiej oceniają swoje kompetencje w opiece nad dzieckiem, a także lepiej i szybciej reagują na potrzeby dzieci.
- Korzyści dla mamy – bliskość dziecka i ssanie piersi powoduje u mamy wyrzut oksytocyny, co pobudza macicę do skurczu i umożliwia wypchnięcie na zewnątrz łożyska. Hormon ten chroni też matkę przed nadmiernym krwawieniem. Tulenie do siebie dziecka wydziela też hormony szczęścia, które sprawiają, że mama czuje się lepiej. STS obniża ryzyko wystąpienia depresji poporodowej i obniża poziom stresu u matki.
- Kontakt skóra do skóry z tatą. W przypadku cesarskiego cięcia, bądź innej sytuacji, w której mama nie może otrzymać dziecka, kontakt skóra do skóry może przejąć tata. Skóra dziecka zostanie wtedy skolonizowana bakteriami taty, co również będzie korzystne dla noworodka. Ciepło skóry ojca i znajomy głos dadzą mu poczucie bezpieczeństwa.